Co to jest hipnoza? – teoretycy, praktycy i badacze
O hipnozie na pewno wiadomo , że nie jest snem. Jak dotąd nie ma zadawalających teoretyków odpowiedzi.
Badacze próbują odpowiedzieć na pytanie, co dokładnie dzieje się, kiedy człowiek słyszy słowa indukcji i zaczyna zachowywać się w zasugerowany sposób. Od kilkudziesięciu lat toczy się dyskusja jak wytłumaczyć zachowanie człowieka w trakcie hipnozy.
Dość uniwersalna wydaje się definicja stworzona przez Brytyjskie Towarzystwo Medyczne. Hipnoza jest tu rozumiana jako:
,,Przejściowy stan zmienionej uwagi, w którym mogą pojawiać się różne zjawiska spontanicznie, bądź jako reakcje na werbalne lub inne bodźce”.
Jej istotę stanowi zatem koncentracja na wewnętrznych lub zewnętrznych sygnałach. W normalnym stanie świadomości kiedy patrzymy zwykle widzimy cały obraz, rzadko koncentrujemy się wybiórczo na jednym elemencie. W hipnozie jest odwrotnie, skupiamy się na danym elemencie pomijając cały obraz. Dzięki takiemu zawężeniu uwagi możemy bardziej wyraźnie doświadczać tego, co się w danej chwili pojawia w naszym umyśle czy ciele, czego w codziennym doświadczeniu nie potrafimy sobie uświadomić. Możemy również połączyć się z najbardziej twórczą częścią naszego umysłu, by rozwiązać dany problem lub wypracować pożądany nawyk. Staje się to możliwe dzięki zwiększonej podatności na sugestie w trakcie hipnozy.
Hipnozie mogą towarzyszyć następujące zachowania:
- katalepsja (napięcie mięśni, unieruchomienie lub usztywnienie zachowania)
- zwolnienie psychofizjologicznych reakcji np. pulsu, oddychania, ślinienia czy bicia serca
- skoncentrowanie wzroku
- zmiany głosu
- opóźnienie ruchów
- odpowiedzi ideomotoryczne (nieświadome i poza kontrolą woli ruchy kończyn
Badania zachowania mózgu podczas hipnozy:
Ważnym głosem w toczącej się dyskusji o naturze hipnozy są badania próbujące poznać funkcjonowanie mózgu osób hipnotyzowanych. Coraz większa liczba badań za pomocą nowoczesnych metod obrazowania mózgu, takich jak rezonans magnetyczny czy PET wydają się jednak potwierdzać, że hipnoza to szczególny stan umysłu charakteryzujący się odmiennym funkcjonowaniem mózgu niż np. stan czuwania. Zachowanie osoby hipnotyzującej wydaję się zmieniać funkcjonowanie płatów czołowych u osoby hipnotyzowanej, przez co jej krytycyzm jest obniżony. Nawykowe sposoby cenzurowania własnych wspomnień, doświadczeń czy pragnień zostają wówczas rozluźnione. Być może dzięki temu podczas hipnozy udaje się wywołać szereg zjawisk hipnotycznych np. przywołanie stłumionych czy wypartych wspomnień lub uczuć albo znieczulenie jakiejś części ciała.
Hipnoza jako naturalny stan umysłu:
Możemy być w naturalnym stanie hipnozy budząc się ze snu – zjawisko to nie jest więc czymś nowym czy niecodziennym stanem naszego umysłu. Sygnałem do zakończenia hipnozy jest zwykle konkretna sugestia, jednak możemy też przejść w normalny fizjologiczny sen. Nie da się więc ,,nie wyjść ze stanu hipnozy”.
Jak zwykł mówić, amerykański psychiatra i psycholog, M. Erickson:
…hipnoza jest częścią naszego codziennego życia
Pisząc ten artykuł skorzystałam z opracowania umieszczonego na stronie Towarzystwa Hipnozy Terapeutycznej i Badań nad Hipnozą w Krakowie.